Protestantse Gemeente te Stiens - De Grote of Sint Vituskerk

De Grote of Sint Vituskerk

Bezoekadres Sint Vituskerk
Pieter Jellessingel 1
9051 BV Stiens

Voor reserveringen kerk en vergadercentrum St. Vitushûs:
Mw. Sita Veninga van der Lep
tel. 06-15536467
E-mailadres: Protected email address

900 jaar geschiedenis
De Grote of Sint Vituskerk in Stiens is één van de oudste en meest karakteristieke dorpskerken in Fryslân. De muren van de kerk vertellen veel over de lange en bewogen geschiedenis. De oudste delen van de kerk zijn van omstreeks 1100. Dus al meer dan 900 jaar lang is deze kerk bepalend voor het dorpsbeeld van Stiens. Het is mogelijk dat er voor 1100 op deze zelfde terp een houten kerkje heeft gestaan. In ieder geval is er in dit dorp al 900 jaar de positieve invloed van het christelijk geloof, dat in de loop van de eeuwen zo bepalend is geworden voor onze manier van samenleven in dit land: vreedzaam, in onderling respect en met oog voor de zwakke medemens.

De toren
De oorspronkelijke kerk was gebouwd van tufsteen, dat per schip werd aangevoerd uit de Eifel. Deze kerk had een ingebouwde toren, zoals nu nog bijvoorbeeld de kerk in Hijum. In de loop van de tijd ging de toren en de hele muur aan de westkant steeds meer overhellen. Dat is nog goed zichtbaar links boven de ingangsdeur. Daarom werden toren en westmuur grotendeels afgebroken en werd er omstreeks 1400 een nieuwe toren gebouwd van baksteen, de z.g. kloostermoppen. De hoogte is 34 meter. Ook deze toren staat enigszins uit het lood.
Verder vinden we aan de kerk muurgedeelten van machinale steen uit de 19e eeuw. Die werden opgetrokken om de broze tufsteen te beschermen of om te zwaar verweerde muurgedeelten te vervangen.

Sint Vitus
De Grote of Sint Vituskerk in Stiens werd gesticht door Benedictijnen uit het klooster Corvey aan de Wezer. Kerken door deze kloosterlingen gesticht kregen steeds de naam van de heilige Vitus. De kerk in Stiens was de zusterkerk van de voormalige hoofdkerk van Leeuwarden, die ook Sint Vituskerk heette. Daarvan staat nu alleen nog maar de toren: de Oldehove. Ook de kerk in Finkum is door de monniken van Corvey gebouwd en ook deze kerk draagt de naam van Vitus.
De tweede beschermheilige van de kerk is Anna, de moeder van Maria, de grootmoeder van Jezus. Op de twee lege sokkels naast de deur in de toren hebben waarschijnlijk de beelden van Vitus en Anna gestaan.

Naar het oosten
De kerk is gebouwd als een lang gerekte hal, gericht naar het oosten. In het oosten gaat de zon op. De opgaande zon, die licht en warmte geeft staat symbool voor onze Heer Jezus Christus, die het licht van de wereld is. De doden in de kerk en op het kerkhof zijn ook allemaal begraven in oostwaartse richting. Zo wachten zij als het ware op de komst van de Heer, die hen bij zijn komst uit hun graven zal doen opstaan.

De ramen

Het draaihek

De oorspronkelijk tufstenen kerk was gebouwd in de Romaanse bouwstijl. In beide zijmuren van het schip waren er zes spaarvelden met daarin kleine ramen. Vooral aan de andere zijde van de kerk, de noordmuur, zijn de dicht gemetselde ramen in de spaarvelden nog duidelijk zichtbaar. Ook hierin symboliek. Twee keer zes is het heilige getal twaalf. De twaalf ramen in het schip waren als de twaalf apostelen die de gelovigen binnen licht gaven op hun weg naar het ware geluk. In de latere Middeleeuwen werden de kleine Romaanse vensters vervangen door grotere ramen in gotische stijl.
In zowel de noord- als de zuidmuur is een daklijst zichtbaar van een vroegere uitbouw. Het waren zijkapellen die waarschijnlijk na de Reformatie zijn gesloopt.